Ονέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ), ο οποίος αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση εντός του μήνα, φέρνει σημαντικές αλλαγές με στόχο τη μείωση ή ακόμα και τον μηδενισμό των τροχαίων δυστυχημάτων. Ο ΚΟΚ επικεντρώνεται στη μείωση των ορίων ταχύτητας και την αυστηροποίηση των ποινών για επικίνδυνες παραβάσεις, ενώ παράλληλα ρυθμίζει την κυκλοφορία οχημάτων μικροκινητικότητας.
Μια από τις πιο σημαντικές αλλαγές είναι η μείωση του ορίου ταχύτητας στον αστικό ιστό από 50 σε 30 χλμ./ώρα, ενώ έξω από τα σχολεία το όριο πέφτει στα 20 χλμ./ώρα. Παράλληλα, αυξάνονται οι ποινές για σοβαρές παραβάσεις, όπως η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, η παραβίαση κόκκινου σηματοδότη και η μη χρήση κράνους. Οι παραβάσεις θα κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την επικινδυνότητά τους, και οι επαναλαμβανόμενοι παραβάτες θα αντιμετωπίζουν αφαίρεση της άδειας οδήγησης έως και για 5 χρόνια, φυλάκιση και πρόστιμα που μπορεί να φτάνουν τα 10.000 ευρώ.
Ρυθμίσεις για τα δίκυκλα και τη μικροκινητικότητα
Τα δίκυκλα αποκτούν μεγαλύτερη προτεραιότητα στην κυκλοφορία λόγω του μικρότερου περιβαλλοντικού αποτυπώματος και της ικανότητάς τους να αποσυμφορούν την κίνηση. Επιτρέπεται η διήθηση, δηλαδή η διέλευση των δικύκλων ανάμεσα σε σταματημένα αυτοκίνητα, με την προϋπόθεση ότι τηρούνται τα όρια ταχύτητας. Επίσης, για πρώτη φορά τα ηλεκτρικά πατίνια και τα ποδήλατα εντάσσονται στο οδικό δίκτυο με αυστηρές ρυθμίσεις για τη χρήση κράνους και την τήρηση των κανόνων κυκλοφορίας.
Ο νέος ΚΟΚ δίνει μεγάλο βάρος στα δίκυκλα, τα οποία έχουν χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και αποφορτίζουν τον κυκλοφοριακό φόρτο, αλλά και επειδή πρωταγωνιστούν στα τροχαία. Έτσι, θεσπίζεται νέα προτεραιότητα στα φανάρια, καθώς επιτρέπεται στα δίκυκλα να περνούν μπροστά από τα αυτοκίνητα για να περιμένουν το πράσινο (για λόγους ασφαλείας, αλλά και διευκόλυνσης της κίνησης), ενώ επιτρέπεται υπό όρους η διήθηση.
Τα δίκυκλα θα μπορούν πλέον νόμιμα να περνούν ανάμεσα στα αυτοκίνητα όταν αυτά είναι σταματημένα, υπό τον όρο όμως ότι δεν θα παραβιάζουν το όριο ταχύτητας.
Ο λόγος είναι ότι εάν κάποια μοτοσικλέτα κινείται με 25 χιλιόμετρα ανάμεσα στα σταματημένα στην κίνηση αυτοκίνητα, μπορεί να αποφύγει ένα τροχαίο, κάτι που μπορεί να εξελιχθεί σε περιστατικό με βαρύ τραυματισμό εάν η ταχύτητά του είναι 50, 60, ή 80 χιλιόμετρα.
Με τον νέο ΚΟΚ αλλάζει και ο τρόπος στάθμευσης των μοτοσικλετών, καθώς πλέον θα επιτρέπεται να σταθμεύουν μόνο κάθετα στο οδόστρωμα (σε αντίθεση με σήμερα, που επιτρέπεται να παρκάρουν παράλληλα με το πεζοδρόμιο), ώστε να εξοικονομούνται θέσεις στάθμευσης για αυτοκίνητα.
Αυτό που αλλάζει είναι και οι ποινές για τη μη χρήση κράνους, οι οποίες αυστηροποιούνται καθώς σε περίπτωση υποτροπής θα υπάρχει ο κίνδυνος αφαίρεσης της άδειας οδήγησης έως και 5 χρόνια, ενώ υπό εξέταση είναι να θεσπιστεί η επιβολή προστίμου γι’ αυτό το παράπτωμα.
Τα παραπάνω θα ισχύουν για όλα τα δίκυκλα. Με δεδομένο ότι η αναπροσαρμογή των ορίων ταχύτητας στον αστικό ιστό ουσιαστικά βάζει ηλεκτρικά πατίνια και ποδήλατα στο οδόστρωμα, αλλά και ότι οι ποινές προσωποποιούνται (δηλαδή θα τιμωρείται ο οδηγός και όχι το όχημα), είναι σαφές ότι γίνεται ένα πρώτο βήμα ώστε και οι κάτοχοι οχημάτων μικροκινητικότητας να φορούν κράνος, να μην παραβιάζουν τους φωτεινούς σηματοδότες και, φυσικά, να μην υπερβαίνουν τα όρια ταχύτητας.
Νέα όρια ταχύτητας
Εάν το κατέβασμα των ορίων ταχύτητας στον αστικό ιστό από τα 50 στα 30 χ.α.ώ. (και 20 χ.α.ώ. έξω από σχολεία) είναι ένα μέτρο που θα φανεί στην πορεία εάν μπορεί να εφαρμοστεί, υπάρχει μια σειρά από αλλαγές που έρχονται και θα εφαρμοστούν από την πρώτη μέρα.
Πλέον, οι παραβάσεις θα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με την επικινδυνότητά τους και οι ποινές θα είναι αυστηρότατες σε περίπτωση υποτροπής, οδηγώντας σε αφαίρεση της άδειας οδήγησης για πέντε χρόνια σε περίπτωση που θα επαναλαμβάνονται οι ίδιες επικίνδυνες παραβάσεις, ή θα συμπληρώνονται 25 πόντοι στο point system, ποινές φυλάκισης έως 5 χρόνια και πρόστιμα έως και 10.000 ευρώ.
Επιπλέον, για πρώτη φορά αποσυνδέεται η εφαρμογή της ποινής στο αυτοκίνητο. Παύει δηλαδή η αφαίρεση της άδειας και των πινακίδων κυκλοφορίας (ιδίως εάν πρόκειται για το μοναδικό αυτοκίνητο της οικογένειας) και η ποινή εφαρμόζεται στον οδηγό. Σε περιπτώσεις που δεν θα είναι σαφής ο παραβάτης (π.χ. σε κλήση από κάμερες), η ποινή θα επιβάλλεται στον ιδιοκτήτη του οχήματος.
Αυστηρότερες ποινές για υποτροπές και επικίνδυνη οδήγηση
Οι παραβάσεις θα διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: χαμηλής (Ε1), μεσαίας (Ε2), και υψηλής επικινδυνότητας (Ε3). Οι πιο σοβαρές παραβάσεις, όπως η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και η παραβίαση κόκκινου σηματοδότη, θα αντιμετωπίζονται με κακουργηματικές ποινές, οι οποίες θα γίνονται πιο αυστηρές σε περιπτώσεις υποτροπής. Για παράδειγμα, η επανειλημμένη οδήγηση στη ΛΕΑ και η στάθμευση σε θέσεις ΑΜΕΑ θα αντιμετωπίζονται με ποινές φυλάκισης και μεγάλες χρηματικές κυρώσεις.
Οι κατηγορίες παραβάσεων θα είναι:
■ Ε1: Οι παραβάσεις, χαμηλής επικινδυνότητας, για τις οποίες θα προβλέπεται πρόστιμο 30 ευρώ και αφαίρεση της άδειας οδήγησης έως και 10 ημέρες. Τέτοιες παραβάσεις μπορούν να είναι τυπικές, όπως η έλλειψη των εγγράφων που υποχρεούται να φέρει μαζί του ο οδηγός, ή η αντικανονική στάθμευση.
■ Ε2: Οι παραβάσεις μεσαίας επικινδυνότητας, για τις οποίες το πρόστιμο θα ανέρχεται σε 150 ευρώ, και θα αφαιρείται η άδεια οδήγησης για 20 ημέρες.
■ Ε3: Στις υψηλής επικινδυνότητας παραβάσεις και την αντικοινωνική οδήγηση, οι ποινές θα είναι αυστηρότατες. Σύμφωνα με το Αρθρο 290Α παρ.1 του Ποινικού Κώδικα όπως τροποποιήθηκε με τον Νόμο 5090/2024, η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη, η επικίνδυνη οδήγηση, η υπερβολική ταχύτητα, η κίνηση στη ΛΕΑ και η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ θα τιμωρούνται ποινικά, με τις ποινές να είναι ιδιαίτερα αυστηρές, έχοντας κακουργηματικό χαρακτήρα. Πρόκειται για παραβάσεις όπως η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, η παραβίαση του STOP και του ερυθρού σηματοδότη, «των παραβάσεων που συνδέονται με την επίδειξη ικανότητας, εντυπωσιασμού, ανταγωνισμού ή την τέλεση αυτοσχέδιων αγώνων, καθώς και των παραβάσεων των διατάξεων με τις οποίες ορίζεται ο τρόπος προσπέρασης οχημάτων».
Σε αυτές, εάν ο οδηγός υποτροπιάσει, οι ποινές θα πολλαπλασιάζονται, ενώ εάν υποτροπιάσει για τρίτη φορά σε διάστημα πέντε ετών, τότε η άδεια οδήγησης αφαιρείται για πέντε έτη και ο παραβάτης υποχρεούται σε εκπαίδευση και εξέταση για την επαναχορήγησή της.
Στις αντικανωνικές παραβάσεις για τις οποίες θα προβλέπονται οι πολύ αυστηρές ποινές, προστίθενται και η κίνηση στη ΛΕΑ, αλλά και η στάθμευση σε θέση ΑΜΕΑ ή σε ράμπα ΑΜΕΑ. Για τις παραβάσεις αυτές υπάρχει πρόβλεψη στον Ποινικό Κώδικα για ποινές κακουργηματικού χαρακτήρα. Προβλέπεται, λοιπόν, φυλάκιση έως 3 έτη αν προκύπτει κίνδυνος σε ξένα πράγματα, φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους αν προκύπτει κίνδυνος για άνθρωπο, κάθειρξη έως 10 έτη για βαριά σωματική βλάβη ή σημαντική βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις, κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών για θάνατο ανθρώπου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.
Τέλος στο «σβήσιμο» κλήσεων
Η τεχνολογία ενισχύει την αμεσότητα στην επιβολή προστίμων, καθώς οι κλήσεις θα καταχωρίζονται ηλεκτρονικά σε πραγματικό χρόνο μέσω συσκευών που θα έχουν οι αστυνομικοί. Ο παραβάτης θα ενημερώνεται άμεσα, μέσω SMS, και δεν θα είναι δυνατή η παρέμβαση για διαγραφή της κλήσης. Σε περίπτωση που ο οδηγός δεν πληρώσει το πρόστιμο, αυτό θα μεταφέρεται στο TAXISnet και θα αποτελεί οφειλή προς το Δημόσιο.
Ο νέος ΚΟΚ επαναφέρει κανόνες που αφορούν την ασφάλεια του οδηγού και των επιβατών. Η απαγόρευση κατανάλωσης ροφημάτων και τροφίμων κατά την οδήγηση, που προϋπήρχε αλλά δεν ήταν ευρέως γνωστή, επαναπροσδιορίζεται. Οδηγοί που δεν ακολουθούν τον κανόνα θα αντιμετωπίζουν πρόστιμα, ενώ τα χέρια και τα πόδια του οδηγού πρέπει να είναι πάντα ελεύθερα για την οδήγηση.
Τι ισχύει με τα πόσιμα και φαγώσιμα
Με τους μισούς Ελληνες να είναι… εθισμένοι στον καφέ, η διαπίστωση ότι απαγορεύεται κάποιος να πίνει το ρόφημα και να οδηγεί ταυτόχρονα προκάλεσε συζητήσεις, αδίκως, αφού αποτελεί προϊόν παραπληροφόρησης ότι εντάσεται τώρα στοκ Κ.Ο.Κ καθώς η διάταξη προϋπήρχε και αφορά όλα τα πόσιμα και φαγώσιμα.
Όπως εξηγούν στελέχη της Τροχαίας, ο ΚΟΚ προβλέπει ότι τα χέρια και τα πόδια του οδηγού θα πρέπει να είναι ελεύθερα για την οδήγηση. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν επιτρέπεται κάποιος να οδηγεί και ταυτόχρονα να τρώει, να πίνει ή να καπνίζει, αλλά και -σε ό,τι αφορά τα πόδια- να οδηγεί με σαγιονάρες (υπάρχει κίνδυνος να μπλεχτούν με τα πεντάλ).
Αυτός, επιπλέον, είναι και ο λόγος που επιτρέπεται (με μέτρο) η συνομιλία στο κινητό τηλέφωνο με συσκευή bluetooth, αλλά όχι με ενσύρματα ακουστικά που μπορεί να μπλεχτούν στα χέρια. Παρ’ όλα αυτά, ο ΚΟΚ προβλέπει ότι ο οδηγός υποχρεούται, ειδικά σε ταξίδια, να είναι εφοδιασμένος στο αυτοκίνητό του με νερό και ξηρά τροφή για την περίπτωση αποκλεισμού.
Βασίλης Οικονόμου: «Έμφαση στις αντικοινωνικές συμπεριφορές»
Ο νέος ΚΟΚ εντάσσεται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων, με έμφαση στην προστασία των μοτοσικλετιστών και των χρηστών μικροκινητικότητας. Η κυβέρνηση, με τη νέα νομοθεσία, στοχεύει σε άμεσα και ορατά αποτελέσματα στη μείωση των ατυχημάτων και των νεκρών στους δρόμους.
Ο υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Βασίλης Οικονόμου, έχει τονίσει ότι ο νέος ΚΟΚ αποσκοπεί στην αλλαγή της οδικής συμπεριφοράς, δίνοντας έμφαση στις αντικοινωνικές συμπεριφορές και στον υποτροπιασμό των παραβατών.
Ο υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Βασίλης Οικονόμου, έχει δηλώσει σχετικά με τον νέο ΚΟΚ: «Η κυβέρνηση το επόμενο διάστημα θα φέρει στη Βουλή τον νέο ΚΟΚ, ο οποίος με τρόπο σαφή προς όλους θα καταγράφει τις διατάξεις που καθορίζουν το πλαίσιο της οδήγησης και της συμπεριφοράς οδηγών και πεζών. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο έχουμε ομαδοποιήσει τις ποινές, οι οποίες είναι υψηλής, μεσαίας και χαμηλής βαρύτητας, δίνουμε έμφαση στις αντικοινωνικές συμπεριφορές, όπως και στον υποτροπιασμό των παραβατών.
Μας ενδιαφέρει πολύ ο Κώδικας να βοηθήσει στην καλύτερη οδική συμπεριφορά και στην οδική ασφάλεια γενικότερα. Με αυτό τον τρόπο, λοιπόν, θα είναι ένας κώδικας ο οποίος θα είναι εύκολα κατανοητός, θα δώσουμε έμφαση στην προστασία του μοτοσικλετιστή, άρα η χρήση του κράνους για εμάς είναι αδιαπραγμάτευτη, και οι ποινές θα είναι ανάλογες ώστε να είναι κατανοητό ότι δεν μπορεί να υπάρχει χρήση δικύκλου χωρίς κράνος. Θέλουμε, υπακούοντας τους γενικότερους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και πολιτική, να επιτύχουμε άμεσα και ορατά αποτελέσματα στη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων, των νεκρών και των τραυματιών.
Η μείωση της ταχύτητας είναι ένα στοιχείο το οποίο θα το εισαγάγουμε μέσα στον οικιστικό ιστό από 50 σε 30 χιλιόμετρα ανά ώρα, θα δώσουμε έμφαση και προτεραιότητα στη διαμόρφωση των δρόμων και οδών ώστε να βοηθήσουν στη μείωση της ταχύτητας και αυτό το οποίο μας ενδιαφέρει είναι η μικροκινητικότητα – το στοιχείο της βιώσιμης αστικής κινητικότητας να είναι με ασφάλεια, με κανόνες που πρέπει να τηρούνται απαραίτητα. Και βέβαια θα αποσυνδεθεί η τιμωρία του οδηγού από το αυτοκίνητο».
