Γράφει ο Βάιος Καλοπήτας
Μηχανικός Περιβάλλοντος MSc
Το Π.Δ. 129/2025 δεν αφορά μόνο τη Ρόδο ούτε αποκλειστικά τις νησιωτικές περιοχές. Επηρεάζει συνολικά τη λειτουργία των Υπηρεσιών Δόμησης της χώρας, την επενδυτική σταθερότητα, την καθημερινότητα πολιτών και μηχανικών και, τελικά, την ποιότητα του χωρικού σχεδιασμού στην Ελλάδα. Γι’ αυτό και η δημόσια συζήτηση που έχει ανοίξει είναι κρίσιμη και πρέπει να γίνει με καθαρότητα, όχι με εντυπώσεις.
Το διάταγμα έχει δημιουργήσει πρωτοφανή ασάφεια στον χωρικό σχεδιασμό, ιδιαίτερα στα νησιά, όπου οι μικρές ιδιοκτησίες και τα παλαιά όρια οικισμών αποτελούν βασικό πυλώνα της τοπικής οικονομίας.
Σήμερα, μηχανικοί, πολίτες και επενδυτές κινούνται σε ένα ασταθές πλαίσιο χωρίς σαφείς κανόνες — ένα πλαίσιο που οδηγεί σε καθυστερήσεις, πάγωμα έργων και ανασφάλεια δικαίου. Στη Ρόδο, η συζήτηση επιβαρύνεται επιπλέον από τη «θεσμική μνήμη» του περσινού περιστατικού στην ΥΔΟΜ.
Ανεξάρτητα από την εξέλιξή του στη Δικαιοσύνη, το περιστατικό άφησε σκιά δυσπιστίας, η οποία —δικαίως ή αδίκως— επηρεάζει τον δημόσιο διάλογο γύρω από την αποτελεσματικότητα των πολεοδομικών υπηρεσιών. Οι φερόμενες παρανομίες, που ήδη διερευνώνται, συνοδεύτηκαν από απομάκρυνση υπαλλήλων και σημαντική επιχειρησιακή αποδυνάμωση της ΥΔΟΜ. Αυτή η πραγματικότητα εντείνει την ανησυχία για την εφαρμογή του νέου Π.Δ., καθώς μια υποστελεχωμένη και απονομιμοποιημένη υπηρεσία δεν μπορεί να διασφαλίσει ίση και δίκαιη εφαρμογή αυστηρότερων περιορισμών.
Σε αυτό το περιβάλλον, η προοπτική μεταφοράς των ΥΔΟΜ στο κεντρικό κράτος γεννά περισσότερα ερωτήματα απ’ όσα λύνει. Υπενθυμίζεται ότι έχει ήδη ανακοινωθεί η ένταξή τους στο Κτηματολόγιο σε δύο φάσεις, πιλοτικά το 2026 και πλήρως το 2027. Όμως η εμπειρία της χώρας δείχνει ότι η κεντρικοποίηση, χωρίς ενίσχυση στελέχωσης και διαδικασιών, δεν εγγυάται καλύτερη λειτουργία. Τα νησιά, με την υψηλή οικιστική πίεση και τις ιδιαιτερότητές τους, χρειάζονται ισχυρές, στελεχωμένες και προσβάσιμες Υπηρεσίες Δόμησης — όχι απομακρυσμένες.
Υπάρχει, επίσης, ο κίνδυνος το περσινό περιστατικό να χρησιμοποιηθεί ως εύκολη αφορμή για να υποστηριχθεί ότι η λύση βρίσκεται απλώς σε μια αλλαγή διοικητικής υπαγωγής.
Όμως τα προβλήματα δεν γεννήθηκαν από την Αυτοδιοίκηση.
Η ρίζα τους βρίσκεται στην υποστελέχωση, την πολυνομία, τις αντιφατικές ερμηνείες και —πάνω απ’ όλα— στην ασάφεια, την οποία σήμερα ενισχύει το ίδιο το Π.Δ. 129/2025.
Σύμφωνα με το διάταγμα, οι οικισμοί με λιγότερους από 2.000 κατοίκους πρέπει να περιοριστούν στα προ του 1983 όριά τους, γεγονός που μετατρέπει πολλές ιδιοκτησίες που μέχρι χθες θεωρούνταν άρτιες και οικοδομήσιμες σε «αγροτεμάχια» χωρίς αξία.
Παρότι το ΥΠΕΝ έχει διευκρινίσει ότι οι υφιστάμενοι όροι δόμησης παραμένουν σε ισχύ έως την ολοκλήρωση των νέων οριοθετήσεων και των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, στην πράξη το πλαίσιο έχει παραλύσει.
Η αγορά έχει παγώσει, οι πολίτες ζουν με αβεβαιότητα και οι δήμοι δεν μπορούν να δώσουν απαντήσεις.
Αυτό που απαιτείται δεν είναι μια ακόμη αλλαγή «ταμπέλας».
Η λύση βρίσκεται σε:
• σαφείς και ενιαίους κανόνες, με προβλέψιμες ερμηνείες,
• μεταβατικές ρυθμίσεις που προστατεύουν την αξία χιλιάδων ιδιοκτησιών,
• ψηφιακή οργάνωση των ΥΔΟΜ και επιτάχυνση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων,
• κίνητρα στελέχωσης — επιστημονικά, θεσμικά και μισθολογικά,
• εθνική στρατηγική για την ύπαιθρο και τους μικρούς οικισμούς,
• άμεση αποσαφήνιση των προβλέψεων του Π.Δ. 129/2025, με διάλογο και τεκμηρίωση.
Οι πολίτες δεν ζητούν μεταρρυθμίσεις στα λόγια.
Ζητούν προβλεψιμότητα, ταχύτητα και ασφάλεια δικαίου.
Και αυτά απαιτούν λύσεις — όχι προσχήματα.
