Στις 2 σήμερα Τρίτη (23/9) το μεσημέρι, τοπική ώρα Νέας Υόρκης (9 το βράδυ ώρα Ελλάδος), ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα συναντήσει τον Ταγίπ Ερντογάν, σε έναν φουτουριστικό ουρανοξύστη, απέναντι από το κτίριο των Ηνωμένων Εθνών, και συγκεκριμένα στο «Σπίτι της Τουρκίας» (Turkish House), με κυβερνητικές πηγές να υπενθυμίζουν ότι πέρυσι τον Σεπτέμβριο η συνάντηση είχε πραγματοποιηθεί στον ΟΗΕ σε χώρο που είχε υποδείξει η ελληνική πλευρά.
Η επίσημη ενημέρωση είναι λιτή και γενική: «Θα συζητηθούν διμερή και περιφερειακά ζητήματα». Παρόντες στη συνάντηση -κατά το σχήμα «1+2»- θα είναι οι δύο Υπουργοί Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν, και οι διπλωματικοί σύμβουλοι των δύο ηγετών, Μιλτιάδης Νικολαΐδης και Τσαγατάι Κιλίτς.
Η έβδομη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν μέσα σε λιγότερο από δυόμισι χρόνια, κάτι που δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία των δύο χωρών, δείχνει τη διάθεση που φαίνεται να υπάρχει από τις δύο πλευρές για τακτική αποκλιμάκωση της έντασης, περαιτέρω εξομάλυνση των σχέσεων και διατήρηση μιας σχετικής ηρεμίας. Είχαν προηγηθεί οι συναντήσεις τους στο Βίλνιους, στη Νέα Υόρκη, στην Αθήνα, στην Άγκυρα, στην Ουάσινγκτον και στη Νέα Υόρκη.
Η διαφορετική αφετηρία σε σχέση με τις προηγούμενες συναντήσεις Μητσοτάκη – Ερντογάν – Το μήνυμα της Αθήνας
Η σημερινή, όμως, ξεκινάει από διαφορετική αφετηρία: Η προσπάθεια της Άγκυρας να επικυρώσει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, η προκλητική στάση στο ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου και οι εμπρηστικές δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων έχουν ταράξει τα λεγόμενα «ήρεμα νερά». Το Πίρι Ρέις δεν βγήκε τελικά την περασμένη εβδομάδα στο Αιγαίο, ωστόσο το κλίμα στις διμερείς σχέσεις δεν είναι πλέον αυτό που παρατηρούσαμε στη διάρκεια του 2023 και του 2024.
Από την πλευρά της, η ελληνική κυβέρνηση έχει δείξει με σαφήνεια τις προθέσεις της. «Η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να συζητήσει ούτε ζητήματα αφοπλισμού, ούτε προφανώς ζητήματα “γκρίζων ζωνών”, ούτε ζητήματα κυριαρχίας», ήταν το μήνυμα που έστειλε στην πρόσφατη τηλεοπτική του συνέντευξη ο πρωθυπουργός, ο οποίος ωστόσο θέλει να κρατήσει ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με την Άγκυρα σε επίπεδο κορυφής.
Θέλει επίσης να διατηρήσει τα οφέλη από τη λεγόμενη πολιτική των ήρεμων νερών, που είναι κυρίως η έλευση τουριστών από τα τουρκικά παράλια στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου με τη βίζα εξπρές, η μείωση των μεταναστευτικών ροών και ο περιορισμός των υπερπτήσεων και παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου.
Το βέτο στο SAFE
Είναι σαφές επίσης ότι η Ελλάδα μαζί με τον κλάδο ελαίας κραδαίνει και την απειλή του βέτο για το ευρωπαϊκό εξοπλιστικό πρόγραμμα SAFE. Όπως έχει δηλώσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, «όσο υπάρχει το casus belli στο τραπέζι και όσο η Τουρκία και σε άλλα πεδία επιδεικνύει έναν αναθεωρητισμό ο οποίος είναι εις βάρος της Ελλάδος, η Ελλάδα θα μπλοκάρει τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα SAFE, όπως έχει τη δυνατότητα να κάνει». Για το δε τουρκολιβυκό μνημόνιο άφησε μια σαφή αιχμή, μέσα από την προχθεσινή, καθιερωμένη κυριακάτικη ανασκόπηση στο Facebook. Αναφερόμενος στην έναρξη της διαδικασίας για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης, ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε πως «ο δρόμος προς την ευρύτερη περιφερειακή σταθερότητα περνάει μέσα από συμφωνίες γνήσια γειτονικών χωρών, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, και όχι από αυθαίρετα και ανυπόστατα μνημόνια».
«Η κυβέρνηση αυτή έχει επιλέξει να “μεγαλώσει” ουσιαστικά την Ελλάδα με πολιτικές που παράγουν αποτέλεσμα, έχει επιλέξει τον διάλογο και με τη γείτονα χώρα, με την Τουρκία, και όχι μια συγκρουσιακή λογική ψευτοπατριωτισμού που “χαμηλώνει” την Ελλάδα, την “κονταίνει”, και έχει επιλέξει, σε συνέχεια όσων έχουν κάνει και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, να μη βάζει ούτε καν σε συζήτηση ζητήματα κυριαρχίας, ζητήματα κόκκινων γραμμών. Άρα, αυτές είναι οι αρχές σύμφωνα με τις οποίες προσερχόμαστε σε κάθε τέτοια συζήτηση», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης κατά την ενημέρωση των πολιτικών συντακτών.
Στο πλαίσιο της 80ής Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, η Γενική Συζήτηση Υψηλού Επιπέδου – γνωστή και ως Εβδομάδα Υψηλού Επιπέδου (High-level Week 2025)- θα ξεκινήσει σήμερα, 23 Σεπτεμβρίου, και θα λήξει στις 29 Σεπτεμβρίου. Ο Έλληνας πρωθυπουργός φτάνει στις ΗΠΑ σήμερα και θα μείνει μέχρι και την Παρασκευή, 26 Σεπτεμβρίου, την ημέρα που θα εκφωνήσει την ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη.
«Η εκτίμησή μου είναι ότι ο πρωθυπουργός θα του θέσει δύο θέματα. Το ένα είναι η πρόθεση της Τουρκίας να συμμετάσχει στο πρόγραμμα SAFE, τα 150 δισεκατομμύρια ευρώ, όπου η Ελλάδα έχει πει ρητώς ότι δεν μπορεί μία χώρα η οποία απειλεί μία ευρωπαϊκή χώρα με πόλεμο να μπει μέσα σε ένα ευρωπαϊκό αμυντικό πρόγραμμα και έχει καλέσει την Τουρκία να άρει το casus belli. Και το δεύτερο θέμα είναι η εμπλοκή που έχει υπάρξει με την Τουρκία γύρω από το καλώδιο», ήταν η θέση που εξέφρασε ο Άγγελος Συρίγος, βουλευτής της ΝΔ και καθηγητής διεθνών σχέσεων.
Το πρόγραμμα του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη
Σήμερα επίσης ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα συμμετάσχει στην δεξίωση που παραθέτει στη Νέα Υόρκη προς τιμήν των ηγετών ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ενώ νωρίτερα θα έχει ξεχωριστές συναντήσεις με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, τον πρόεδρο της Κύπρου, Νίκο Χριστοδουλίδη, τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίγιεφ, τον πρόεδρο της Υεμένης, Ρασάντ αλ Αλίμι, και τον πρόεδρο της Σιέρα Λεόνε, Τζούλιους Μάαντα Μπίο. Σίγουρα, η συνάντηση με τον κ. Χριστοδουλίδη έχει ξεχωριστή σημασία, καθώς συν τοις άλλοις θα συζητηθεί πλέον σε επίπεδο κορυφής η βέλτιστη δυνατή λύση προκειμένου να προχωρήσει η ηλεκτρική διασύνδεση των δύο χωρών μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου.
