Πώς γιορτάζεται η Δευτέρα του Πάσχα ή Δευτέρα της Διακαινησίμου σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.
Η Δευτέρα του Πάσχα, γνωστή και ως Δευτέρα της Διακαινησίμου, είναι η ημέρα μετά την Κυριακή του Πάσχα και αποτελεί δημόσια αργία σε αρκετές χώρες, ιδίως σε χώρες όπου επικρατεί ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός, που δίνει ιδιαίτερη σημασία στο Πάσχα ως τη σημαντικότερη εορτή του έτους. Είναι επίσης η δεύτερη ημέρα του Πεντηκοσταρίου και η δεύτερη ημέρα της Διακαινησίμου Εβδομάδος. Στις ρωμαιοκαθολικές χώρες αποκαλείται και Δευτέρα του Αγγέλου «επειδή μνήμην ποιούμεθα της συναντήσεως του αγγέλου με τις μυροφόρες γυναίκες που έφθασαν στον Τάφο του Χριστού.
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία και τις ελληνόρυθμες Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες η ημέρα αυτή αποκαλείται και «Δευτέρα της Λαμπρής».
Οι ακολουθίες, όπως και κατά την υπόλοιπη Εβδομάδα της Διακαινησίμου, είναι αρκετά διαφορετικές από αυτές του υπόλοιπου έτους και ακολουθούν το πρότυπο της Ακολουθίας της Αναστάσεως. Στα περισσότερα μέρη περιλαμβάνουν μια υπαίθρια λιτανεία μετά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας. Τυπικά αυτό προβλέπεται για όλες τις ημέρες της εβδομάδας, στην πράξη γίνεται μόνο τη Δευτέρα του Πάσχα και ίσως δύο ή τρεις ακόμα ημέρες στους ενοριακούς ναούς, ιδίως σε μη Ορθόδοξες χώρες.
Επίσης, όταν η ημερομηνία μιας σταθερής εορτής ενός σημαντικού αγίου ή αγίας, όπως του Αγίου Γεωργίου ή του αγίου του συγκεκριμένου ναού, συμπίπτει με κάποια ημέρα της Τεσσαρακοστής ή της Μεγάλης Εβδομάδας, ή ακόμα και με την ίδια την Κυριακή του Πάσχα, τότε αυτή η εορτή αγίου εορτάζεται τη Δευτέρα του Πάσχα.
Τα έθιμα της Δευτέρας του Πάσχα
Τοπικά έθιμα και παραδόσεις που χουν τις ρίζες τους στο βάθος των αιώνων, τηρούνται από γενιά σε γενιά και αναβιώνουν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Στο Πρωτοχώρι Κοζάνης, οι κάτοικοι, τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα, τιμούν τους νεκρούς τους. Τελούν τρισάγιο και φέρνουν φαγητό και κεράσματα στα μνήματα. Τηρούν το ταφικό έθιμο που το έφεραν οι πρόγονοί τους από τον Πόντο και έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα.
Στο Γηρομέρι Θεσπρωτίας, ορχήστρες με κλαρίνα ηχούν στα κοιμητήρια.
Στο Καστράκι Καλαμπάκας του Αγίου Γεωργίου, αναρριχητές τηρούν ένα έθιμο που κρατά από την Τουρκοκρατία. Στη Θερμή Λέσβου, καβαλάρηδες τιμούν τη μνήμη του Αϊ Γιώργη με την ευλογία των αλόγων.
Σήμερα, τη Δευτέρα του Πάσχα, αναμένεται να αναβιώσουν πολλά έθιμα στη Βόρεια Ελλάδα, συνεχίζοντας έτσι την παράδοση και τον πολιτισμό της περιοχής.
Άγιον Όρος
Η γιορτή του Πάσχα στο Άγιο Όρος φτάνει στην αποκορύφωσή της με την εντυπωσιακή περιφορά της θαυματουργής εικόνας του Άξιον Εστί στις Καρυές, την μικρή πρωτεύουσα της περιοχής με τα 200 κατοίκους.
Οι κάτοικοι των Κελλίων έχουν προνομιούχο ρόλο σε αυτή την περίσταση. Αντιλαμβάνονται τη Θαυματουργή Εικόνα του Αξιον Εστί ως κάτι αποκλειστικά δικό τους – τον ύμνο του Αρχαγγέλου ψάλλεται σε κελλί, ενώ από εκεί μεταφέρθηκε από τους μοναχούς τον 11ο αιώνα στο Πρωτάτο. Δική τους είναι η Εικόνα και «δεν Την έφεραν οι Μοναστηριακοί από κανένα Μοναστήρι τους…»
Για τον λόγο αυτό, η εικόνα αυτή χαρακτηρίζεται ως η προστάτιδα και η πολιούχος όλου του Αγίου Όρους.
«Φανοί, εισοδικά, θυμιατά, λάβαρα, σημαίες, είναι ήδη στο δρόμο και θα συνοδεύουν την εικόνα σε όλη την διαδρομή. Εκτός δε απ’ τις γαλανόλευκες σημαίες, του φρονήματος των μοναχών και της αγάπης των προς την πατρίδα εκδηλωτικές, δεν θα λείψουν και οι κιτρινόμαυρες βυζαντινές με τον σταυροστεφανωμένο δικέφαλο αετό, ως ιστορική ενατένισις και ευλαβής αναφορά στη δόξα της βασιλεύουσας Πόλης και στη συγγένεια του Όρους μ’ αυτήν» αναφέρει το Τυπικό του 1508.
Στην περιοχή της Πέλλας, συγκεκριμένα στο γραφικό χωριό Μαργαρίτα, τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα, τιμάται το τοπικό έθιμο του Σπασίματος των Αυγών, ενώ παράλληλα προσφέρονται στους επισκέπτες ντόπια παραδοσιακά εδέσματα.
Καβάλα
Τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα, στη δημοτική κοινότητα Κρηνίδων του δήμου Καβάλας, αναβιώνει ένα παραδοσιακό έθιμο γνωστό ως “αυγομαχίες”. Μικροί και μεγάλοι, με μεγάλη προσοχή, παρουσιάζουν τα δικά τους αυγά και συμμετέχουν σε μια ξεχωριστή μάχη τσουγκρίσματος. Ο νικητής διακρίνεται από τον αριθμό των αβλαβών αυγών που θα καταφέρει να διατηρήσει στην κατοχή του.
Τη Δευτέρα του Πάσχα, στο Λάκκωμα Χαλκιδικής, θα επαναληφθεί το τοπικό έθιμο των αυγομαχιών. Πρόκειται για μια παράδοση που φέρθηκε στην περιοχή από τους πρόσφυγες του Πόντου και συμβολίζει την Ανάσταση του Χριστού, αλλά και την αιώνια έριδα μεταξύ του καλού και του κακού.
