Πλήρης απαλλαγή των μικρών νησιωτικών Δήμων από τη διαχείριση ανακυκλώσιμων, με κάλυψη κόστους από το Υπουργείο Περιβάλλοντος – Ομόθυμη αποδοχή του ειδικού σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων από τους δημάρχους των μικρών νησιών – Αποδέχονται την πρόκληση του Υπουργείου Περιβάλλοντος – Εγγύηση επιτυχίας για την υλοποίησή του ο ΦοΔΣΑ Ν. Αιγαίου
Στην τροχιά ενός νέου, σύγχρονου τρόπου διαχείρισης των αποβλήτων, με στόχο τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο και κυκλικό μοντέλο, ικανό να απαντήσει στις προκλήσεις της τουριστικής και εποχικής επιβάρυνσης μπαίνουν τα νησιά μέχρι 10.000 κατοίκων, στο πλαίσιο μιας εμβληματικής πρωτοβουλίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με τον ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου να αναλαμβάνει την υλοποίηση, απαλλάσσοντας τους μικρούς νησιωτικούς Δήμους από την διαδικασία της αποκομιδής ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων, που λόγω αντικειμενικών ελλείψεων σε προσωπικό και υποδομές, αδυνατούν να φέρουν εις πέρας αποτελεσματικά.
Πρόκειται για την πλήρη απαλλαγή των μικρών νησιωτικών Δήμων από τη διαχείριση ανακυκλώσιμων και βιοαποβλήτων, με κάλυψη κόστους από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ). Μια πολιτική πράξη υψηλού συμβολισμού αλλά και ουσίας, που έρχεται να επιβεβαιώσει ότι η νησιωτικότητα μπορεί να υποστηριχθεί έμπρακτα, με σχέδιο, πόρους, συνεργασία και όραμα.
Το σχέδιο αυτό παρουσιάστηκε σε τηλεδιάσκεψη υπό τον Γενικό Γραμματέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Μανώλη Γραφάκο, το μεσημέρι της Τετάρτης, με τη συμμετοχή σχεδόν του συνόλου των δημάρχων του Νοτίου Αιγαίου, νησιωτικών Δήμων μέχρι 10.000 κατοίκων, καθώς και του Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου και Προέδρου του ΦΟΔΣΑ Γιώργου Χατζημάρκου και του Γενικού Διευθυντή του ΦΟΔΣΑ, Δρ. Χρήστου Γαμβρούδη.
Στο περιεχόμενο της τηλεδιάσκεψης αναφέρθηκαν σήμερα, μιλώντας στον RV και τη Ρένα Παυλάκη, τρεις δήμαρχοι νησιών που συμμετείχαν σε αυτήν, οι Τιμόθεος Κωττάκης, Λέρου, Νίκος Κομηνέας, Αστυπάλαιας και Φώτης Μάγγος Λειψών.
Κοινός τόπος των δηλώσεων και των τριών δημάρχων είναι ότι πρόκειται για ένα πρόγραμμα πραγματικά σωτήριο, όχι μόνο από πλευράς περιβαλλοντικής θωράκισης και βιωσιμότητας των νησιών, αλλά και από οικονομικής απόψεως αφού το κόστος του προγράμματος αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου το Υπουργείο Περιβάλλοντος, με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση μέσω του Ε.Ο.ΑΝ, καθώς και από πλευράς ανθρώπινων πόρων, δεδομένης της έλλειψης προσωπικού στους μικρούς δήμους.
Η οργάνωση του σχεδίου – Κατηγοριοποίηση και ευελιξία
Σύμφωνα με όσα δήλωσαν οι τρεις δήμαρχοι, το σχέδιο που παρουσίασε κατ’ αρχήν ως βάση διαλόγου ο ΓΓ του Υπουργείου Μανώλης Γραφάκος, κατατάσσει τα μικρά νησιά σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη αφορά τα νησιά μέχρι 1250 κατοίκους και τελικά, μετά από πρόταση του Περιφερειάρχη, μέχρι 1300 κατοίκους προκειμένου να συμπεριληφθεί και η Αντίπαρος. Η δεύτερη κατηγορία αφορά τα μεγαλύτερα νησιά μέχρι 10.000 κατοίκους.
Όσον αφορά την πρώτη κατηγορία νησιών (στην οποία κατ’ εξαίρεση θα ενταχθεί και η Αστυπάλαια, λόγω των άλλων project βιωσιμότητας που υλοποιεί με επιτυχία) σε αυτά θα εφαρμοστεί το επιτυχημένο πρότυπο της Τήλου, με την μετατροπή τους σε νησιά μηδενικών αποβλήτων. Το κόστος εξ ολοκλήρου αναλαμβάνει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ο Ε.Ο.ΑΝ, με αποτέλεσμα οι δήμοι να έχουν τη δυνατότητα να διαθέσουν σε άλλες ανάγκες τα έσοδα από τα τέλη καθαριότητας.
Στα μεγαλύτερα νησιά θα δοθεί έμφαση στην αύξηση της ανακύκλωσης και της κομποστοποίησης, για τη μείωση του όγκου των απορριμμάτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής και αυτό θα επιτευχθεί με την τοποθέτηση τριών ειδών κάδων για αλουμίνιο-γυαλί-πλαστικό (μπλε), χαρτί (κίτρινος) και βιοαπόβλητα (καφέ). Το κόστος θα καλυφθεί από το τέλος ταφής που πληρώνουν οι δήμοι και όπου αυτό δεν επαρκεί (λόγω της σταδιακής μείωσης των απορριμμάτων που θα οδηγούνται σε ταφή), θα καλύπτεται από πόρους του Υπουργείου. Η εξασφάλιση της χρηματοδότησης του προγράμματος εγγυάται τη βιωσιμότητα του εγχειρήματος και δίνει ουσιαστική ανάσα στους Δήμους.
Η συμμετοχή στο πρόγραμμα είναι προαιρετική και κατόπιν απόφασης της Δημοτικής επιτροπής εκάστου Δήμου. Ωστόσο οι μέχρι τώρα αντιδράσεις δείχνουν ότι η πρωτοβουλία έχει ήδη αγκαλιαστεί ως μία ιστορική ευκαιρία, καθώς δεν είναι απλώς μια ακόμη δράση, αλλά ένα ιστορικό άλμα προς μια βιώσιμη νησιωτικότητα. Τα μικρά νησιά, απαλλαγμένα από το βάρος της διαχείρισης αποβλήτων, θα μπορούν πλέον να επικεντρωθούν στην προστασία του περιβάλλοντος, την ενίσχυση της τουριστικής τους ταυτότητας και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων.
Κοινή στάση των δημάρχων υπέρ του σχεδίου
«Είναι μια ιστορική στιγμή για τα νησιά μας. Φεύγει ένα βάρος από πάνω μας» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Δήμαρχος Λέρου Τιμόθεος Κωττάκης.
«Είναι σωτήριο για μας. Δεν χωράει συζήτηση» δήλωσε ο Δήμαρχος Αστυπάλαιας Νίκος Κομηνέας και εξήρε τη συμβολή του Περιφερειάρχη Γιώργου Χατζημάρκου στην επιμονή του οποίου προς το Υπουργείο, το πρόγραμμα αυτό είναι πραγματικότητα.
«Δεν έχουμε κάνει πολλά βήματα στο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Οι περισσότεροι (Δήμαρχοι) έχουμε αποτύχει, αν θέλουμε να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Κανένας μας δεν έχει την πολυτέλεια να πει όχι», δήλωσε ο Δήμαρχος Λειψών Φώτης Μάγγος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι την όλη διαδικασία του Προγράμματος για όλα τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου θα αναλάβει ο ΦοΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου, λόγω επιστημονικής και τεχνικής επάρκειας, με Προγραμματικές Συμβάσεις που θα συναφθούν με τους Δήμους, με τους δημάρχους να μιλούν στον RV με θερμά λόγια τόσο για τον Περιφερειάρχη και Πρόεδρο του ΦΟΔΣΑ, Γιώργο Χατζημάρκο, όσο και στον Γενικό Διευθυντή του Φορέα, Χρήστο Γαμβρούδη, ως εγγύηση για την επιτυχία του Προγράμματος, η έναρξη του οποίου τοποθετείται τον Σεπτέμβριο του 2026.
Οι Δήμοι από την πλευρά τους, θα αναλάβουν την εποπτεία υλοποίησης του Προγράμματος.
Το Παράδειγμα της Τήλου
Η Τήλος όπως είναι γνωστό, έχει αναδειχθεί σε διεθνές πρότυπο βιώσιμης διαχείρισης αποβλήτων, αποτελώντας το πρώτο νησί στον κόσμο που έχει επιτύχει μηδενική παραγωγή απορριμμάτων. Το ποσοστό ανακύκλωσης που έχει επιτευχθεί στο νησί, αγγίζει πλέον το 97%, όπως δήλωσε χθες στον RV και τη Ρένα Παυλάκη η Δήμαρχος Μαρία Καμμά.
Μέσω του καινοτόμου πιλοτικού προγράμματος Just Go Zero Tilos, το νησί έχει καταφέρει να εξαλείψει την ταφή αποβλήτων και να λάβει την αναγνωρισμένη πιστοποίηση Zero Waste Cities. Όλα τα απορρίμματα που παράγονται στην Τήλο συλλέγονται και διαχειρίζονται με έναν πλήρως κυκλικό τρόπο, χάρη σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα που περιλαμβάνει τη διαλογή στην πηγή, τη συλλογή πόρτα-πόρτα, την κομποστοποίηση, την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση υλικών. Αυτό το μοντέλο δεν έχει εξαλείψει μόνο το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του νησιού, αλλά έχει θέσει και τα θεμέλια για μια νέα προσέγγιση στη βιωσιμότητα, δείχνοντας ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός. Η επιτυχία της Τήλου αποτελεί φάρο έμπνευσης για άλλες περιοχές, αποδεικνύοντας ότι η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία είναι εφικτή με συντονισμένες δράσεις και συμμετοχή της κοινωνίας. Σε αυτόν τον δρόμο μπαίνουν τώρα και τα υπόλοιπα μικρά νησιά.
