Οι πολύ χαμηλές επιδόσεις στην αξιολόγηση σε συνδυασμό με τις υποθέσεις διαφθοράς οδηγούν την κυβέρνηση στη λήψη δραστικών μέτρων – Πού θα μεταφερθούν οι αρμοδιότητές τους
Με βάση τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των πολιτών για τις δημόσιες υπηρεσίες που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας πριν από λίγες ημέρες, δεν υπάρχει ούτε μία Πολεοδομία (ΥΔΟΜ) στη χώρα που να «περνάει τη βάση». Οι 150 Υπηρεσίες Δόμησης που αξιολογήθηκαν ήταν στην καλύτερη περίπτωση μέτριες, πολλές από αυτές στην κυριολεξία πάτωσαν, ενώ όλοι γνωρίζουν τα κακώς κείμενα σε ουκ ολίγες εξ αυτών, με τοπικά κυκλώματα να αναπτύσσονται και πολλές κατά τόπους υπηρεσίες να αποτελούν εστίες κακοδιαχείρισης.
Τα εξαιρετικά αρνητικά αποτελέσματα της αξιολόγησης των πολιτών (η καλύτερη Πολεοδομία πήρε βαθμολογία 4,9) φαίνεται ότι επιταχύνουν τις αποφάσεις της κυβέρνησης να αποσπάσει τις Υπηρεσίες Δόμησης από τους δήμους και να τις κεντρικοποιήσει. Οι δύο βασικές ιδέες που υπάρχουν στο τραπέζι είναι η αρμοδιότητά τους να περάσει στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (μοιάζει πιθανότερο), ή να πάνε στο επίπεδο των 13 Περιφερειών της χώρας.
Σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως του εποπτεύοντος φορέα, θεωρείται δεδομένο το επόμενο διάστημα ότι θα υπάρξουν συγχωνεύσεις ΥΔΟΜ, καθώς παρατηρείται σε πολλούς νομούς το φαινόμενο η Υπηρεσία Δόμησης ενός δήμου να είναι λειτουργική και πλήρως στελεχωμένη και μια άλλη παρακείμενου δήμου να κωλυσιεργεί για διάφορους λόγους. Επίσης, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές με γνώση της κατάστασης, δεν είναι καθόλου απίθανο για ορισμένους δημάρχους να αποσπούν προσωπικό και κυρίως μηχανικούς από τις Πολεοδομίες, προκειμένου να στελεχώσουν τις τεχνικές υπηρεσίες των δήμων τους που παράγουν πολύ πιο μετρήσιμο έργο για το πολιτικό τους προφίλ. Αυτό όμως έχει ως αποτέλεσμα την περαιτέρω υποστελέχωση των ΥΔΟΜ.
Oι πολεοδομίες θα φύγουν από τους Δήμους
Σύμφωνα με πληροφορίες, εκκρεμεί η συζήτηση μεταξύ της ηγεσίας των υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Εσωτερικών προκειμένου να διαμορφωθεί κοινός βηματισμός για το ζήτημα. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός πάντως προανήγγειλε αποφάσεις κατά την πρόσφατη παρουσίαση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης. «Παίρνουν χαμηλό βαθμό. Αυτό μας προβληματίζει ιδιαίτερα. Παίρνουν ακόμα πιο χαμηλό βαθμό εκεί που υπάρχουν, προφανώς, ενδείξεις και αποδείξεις πια παράνομων αδειοδοτήσεων τοπικών κυκλωμάτων. Ομως αναμένεται μια δραστική παρέμβαση από πλευράς κυβέρνησης και του αρμόδιου υπουργείου για τον τρόπο με τον οποίο εκδίδονται πια οι άδειες δόμησης.
Νομίζω, το σύστημα αυτό έχει φτάσει πια στα όριά του και πρέπει να αναμορφωθεί με τρόπο πολύ πιο δραστικό», είχε υπογραμμίσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Από το Κιλελέρ ως τη Ρόδο
Οι Υπηρεσίες Δόμησης απασχόλησαν την ειδησεογραφία πρόσφατα λόγω κυκλωμάτων που είχαν απλώσει τα πλοκάμια τους σε αυτές και αποκόμιζαν μεγάλα ποσά από συναλλαγές κάτω από το τραπέζι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η Πολεοδομία της Ρόδου που έγινε συνώνυμο της διαφθοράς, με δεδομένο και τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα του Νησιού των Ιπποτών και του μεγάλου περιθωρίου κέρδους. Μία ακόμα κραυγαλέα περίπτωση ήταν αυτή της ΥΔΟΜ Σιθωνίας, ενώ το εκεί κύκλωμα είχε πλοκάμια και σε Πολεοδομίες της κοντινής Θεσσαλονίκης.
Στο μεταξύ, ένα φαινόμενο που παρατηρείται σε αυτές τις υπηρεσίες είναι ότι μετά την εξάρθρωση ενός κυκλώματος καρατομείται μια σειρά υπαλλήλων, οι οποίοι εν συνεχεία δεν αναπληρώνονται, με αποτέλεσμα η Πολεοδομία να δυσκολεύεται να λειτουργήσει με κανονικούς ρυθμούς και να ανταποκριθεί στον όγκο των υποθέσεων, οι οποίες στο τέλος καταλήγουν να λιμνάζουν.
Oι πολεοδομίες θα φύγουν από τους Δήμους
Η Πολεοδομία της Ρόδου έγινε πρόσφατα συνώνυμο της διαφθοράς μετά την εξάρθρωση του κυκλώματος που δρούσε εντός της υπηρεσίας.
Τα νούμερα της αξιολόγησης λένε κατά τεκμήριο την αλήθεια. Τέσσερις ΥΔΟΜ μοιράζονται την κορυφή της βαθμολογίας με 4,9: οι Πολεοδομίες Κιλελέρ, Εδεσσας, Καστοριάς και Εορδαίας. Πρόκειται βεβαίως για μικρότερης εμβέλειας δήμους, έστω και αν σε κάποιες περιπτώσεις μιλάμε για πρωτεύουσες νομών. Από κοντά με 4,8 ακολουθούν οι Πολεοδομίες Αργους Ορεστικού και Νάξου και με 4,7 η Πολεοδομία Φλωρίνης.
Είναι πάντως ενδεικτικό στοιχείο της κατάστασης ότι μόλις 38 από τις Πολεοδομίες της χώρας (σύνολο 150) παίρνουν βαθμό πάνω από 4 και έπεται το… χάος. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται ελάχιστες ΥΔΟΜ της Αττικής, όπως αυτή του Περιστερίου (4,3), του Ασπρόπυργου (4,3), της Γλυφάδας (4,2), του Μοσχάτου (4,2), της Φυλής (4,1), του Ελληνικού (4) και της Αγίας Βαρβάρας (4). Ακόμα χειρότερη είναι η κατάσταση στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, τη Θεσσαλονίκη, όπου μόνο η Πολεοδομία Αμπελόκηπων-Μενεμένης διασώζεται με 4,2.
Στον πάτο της σχετικής βαθμολογικής λίστας βρίσκονται οι
«αμαρτωλές» Πολεοδομίες Ρόδου (1,9) και Σιθωνίας (2), ενώ κάτω από 3 παίρνουν από πάνω προς τα κάτω οι Πολεοδομίες Παλλήνης, Πεντέλης, Σαρωνικού, Ηλιδας, Ζωγράφου, Λαυρεωτικής, Δάφνης-Υμηττού, Διονύσου, Λευκάδας, Εμμανουήλ Παππά, Μαρκόπουλου, Ανδραβίδας-Κυλλήνης, Θήρας, Ηγουμενίτσας, Ζακύνθου, Χερσονήσου, Ζηρού, Μάνδρας-Ειδυλλίας, Μαραθώνος, Αρχανών, Ηρακλείου Κρήτης, Νέας Προποντίδας, Καισαριανής, Ωρωπού, Κεντρικής Κέρκυρας και Δ.Ν., Πάργας και Κασσάνδρας Χαλκιδικής. Πηγές της Αυτοδιοίκησης, βεβαίως, έχουν εκφράσει αμφιβολίες για τη μεθοδολογία της έρευνας της αξιολόγησης και της επάρκειας του δείγματος κατά τόπους, πλην όμως οι συναλλασσόμενοι με τις εν λόγω Πολεοδομίες γνωρίζουν καλά τα ελλείμματα και τα προβλήματα ή τις εστίες διαφθοράς και τις τρύπες του συστήματος στη χειρότερη περίπτωση.
Κωδικοποίηση
Την ίδια ώρα βεβαίως τρέχουν και μια σειρά άλλων παρεμβάσεων ως προς τη λειτουργία της πολεοδομικής διαδικασίας. Πριν από λίγες ημέρες, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου προανήγγειλε ότι εντός του έτους θα έχει ολοκληρωθεί η ενιαιοποίηση της πολεοδομικής διαδικασίας. «Το 2025 θα υπάρξει πλήρης κωδικοποίησης της πολεοδομικής διαδικασίας.
Ολα τα άρθρα θα βρίσκονται σε ένα κείμενο για να μη χρειάζεται να ψάχνει κάποιος από δω και από εκεί», ανέφερε ο κ. Παπασταύρου μιλώντας σε φόρουμ του in.gr. Είναι άλλωστε γνωστό στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ ότι η πολυνομία, οι ορισμένες φορές αντικρουόμενες διατάξεις, αλλά και τα κενά της νομοθεσίας που ανοίγουν παραθυράκια, τα οποία οι γνώστες του συστήματος εκμεταλλεύονται προς όφελός τους, δημιουργώντας τοπικές εστίες διαφθοράς και κυκλώματα.
Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις η έκδοση αδειών, ανάλογα με την ερμηνεία νόμων και διατάξεων, είναι στη διακριτική ευχέρεια των υπαλλήλων. Υπάρχουν μάλιστα και δήμοι όπου η λειτουργία των Πολεοδομιών έχει «αυτονομηθεί» με τέτοιο τρόπο, ώστε οι δήμαρχοι και οι γενικοί γραμματείς των δήμων αναζητούν τρόπους να βάλουν «επιτηρητές» στους υπαλλήλους και τους προϊσταμένους τους.
Παράλληλα, αυτή την περίοδο τρέχει και ένα μεγάλο έργο ψηφιοποίησης εμβέλειας άνω των 100 εκατ.ευρώ από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος για την ψηφιοποίηση των πολεοδομικών αρχείων, κάτι που αφορά σχεδόν 3,5 εκατομμύρια οικοδομικές άδειες και 44 εκατομμύρια σχέδια. Είναι άλλωστε γνωστό το φαινόμενο οι έγχαρτες άδειες να χάνονται σε ορισμένες ΥΔΟΜ, με αποτέλεσμα οι πολίτες να καλούνται να καταρτίσουν τον φάκελο εξαρχής.
ΑΝΤΙΘΕΤΗ Η ΚΕΔΕ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΕ
Έντονη ανησυχία και σφοδρές αντιδράσεις προκαλεί στους κόλπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης η πιθανότητα μεταφοράς των Υπηρεσιών Δόμησης (ΥΔΟΜ) από τους δήμους στο κεντρικό κράτος. Οι τοποθετήσεις που διατυπώθηκαν κατά τη διάρκεια ημερίδας της ΠΟ ΕΜΔΥΔΑΣ (Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων) και κυρίως αυτή του Προέδρου του ΤΕΕ κ. Στασινού φαίνεται να επαναφέρουν με ένταση το σενάριο κεντρικής διαχείρισης κρίσιμων πολεοδομικών αρμοδιοτήτων.
Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ κ. Κυρίζογλου απάντησε σε έντονο ύφος, δηλώνοντας ξεκάθαρα ότι η μεταφορά των ΥΔΟΜ στο κράτος δεν αποτελεί αποκέντρωση, αλλά αντίθετα, κατάφωρη παραβίαση της συνταγματικής επιταγής περί αποκεντρωτικού συστήματος. Όπως ανέφερε: «Δεν συνιστά αποκέντρωση η αφαίρεση της αρμοδιότητας από τις ΥΔΟΜ και η μεταφορά της στο κράτος. Αντίθετα, συγκρούεται με το γράμμα και το πνεύμα του Συντάγματος. Εμείς θέλουμε τις πολεοδομίες και θα συνεχίσουμε να τις λειτουργούμε. Ζητάμε, όμως, τη στελέχωσή τους με μόνιμο προσωπικό».
Ο ίδιος υπενθύμισε ότι ήδη, με πρωτοβουλία του πρώην Υφυπουργού Εσωτερικών κ. Λιβάνιου, έχει θεσπιστεί η δυνατότητα πρόσληψης μηχανικών για 24 μήνες στις ΥΔΟΜ, ως προσωρινή ανάσα στις δομές των δήμων. Παράλληλα, έθεσε το εύλογο ερώτημα για το πώς θα λειτουργήσουν οι ΥΔΟΜ στο κράτος, δεδομένης της υποστελέχωσης και των προβλημάτων που επικρατούσαν όταν αυτές υπάγονταν στις κρατικές δομές.
Στο ίδιο πνεύμα τοποθετήθηκε και ο Α’ Αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ, Δήμαρχος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, κ. Κωνσταντέλλος, ο οποίος ήταν παρών στην ημερίδα και επιβεβαίωσε την «αμετροεπή» όπως την χαρακτήρισε στάση του κ. Στασινού. Επισήμανε όμως, ότι η πρόταση του Προέδρου του ΤΕΕ φέρεται να βρίσκει απήχηση σε κυβερνητικά κλιμάκια, κάνοντας λόγο για σχέδιο διαχωρισμού των ΥΔΟΜ: το γνωμοδοτικό σκέλος (πολεοδομία – ρυμοτομία) στους δήμους και το αποφασιστικό σκέλος (αδειοδοτήσεις) στο κράτος. «Δεν έχω την απόλυτη βεβαιότητα ότι αυτή η άποψη πατά γερά στα πόδια της. Εισέπραξα ένα έντονο άγχος από τον ίδιο τον κ. Στασινό, ο οποίος ζήτησε τη βοήθεια όλων των μηχανικών για να προχωρήσει η πρόταση. Πρόκειται για κάτι που φαίνεται να έχει προαποφασιστεί», ανέφερε ο κ. Κωνσταντέλλος.
Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε, σύμφωνα με τον ίδιο, η συμμετοχή του Γενικού Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού κ. Μπακογιάννη στην επιτροπή του Υπουργείου Εσωτερικών για τον Κώδικα Αρμοδιοτήτων, γεγονός που ενισχύει τα σενάρια ενοποίησης αρμοδιοτήτων στο κεντρικό κράτος.
Υπογράμμισε δε ότι κατά το πρόσφατο συνέδριο της ΚΕΔΕ στη Ρόδο, ο Υπουργός Εσωτερικών είχε αφήσει να εννοηθεί ότι «εξαιρουμένων των πολεοδομιών, όλες οι υπόλοιπες μεταβιβάσεις αρμοδιοτήτων ήταν επιτυχημένες», γεγονός που ερμηνεύεται ως ευθυγράμμιση με τη γραμμή του ΤΕΕ.
Η ΚΕΔΕ από την πλευρά της διαμηνύει προς κάθε κατεύθυνση ότι η τυχόν αφαίρεση της αδειοδοτικής αρμοδιότητας των ΥΔΟΜ θα συνιστά θεσμική οπισθοδρόμηση και πλήγμα στην τοπική αυτοδιοίκηση.
«Θα είναι συγκέντρωση εξουσιών και όχι αποκέντρωση. Δεν θα είναι πρόοδος. Θα είναι πισωγύρισμα», τόνισε καταληκτικά ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ.
