Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ή πολλαπλή σκλήρυνση) είναι μία αυτοάνοση ασθένεια, που προσβάλλει τον εγκέφαλο, το νωτιαίο μυελό και τα μάτια. Χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση διότι μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα στον οργανισμό, οδηγώντας τον πάσχοντα σε μεγάλη σωματική επιβάρυνση.
«Η νόσος είναι πολυδιάστατη. Προσβάλλει διάσπαρτες περιοχές του εγκεφάλου και προκαλεί ποικιλία συμπτωμάτων. Στη σύγχρονη εποχή, με την πρόοδο της επιστήμης στους τομείς της Νευρολογίας, της Ανοσολογίας και της Γενετικής, έχουν γίνει σημαντικές πρόοδοι στη θεραπευτική προσέγγισή της», τονίζει ο ομότιμος καθηγητής Νευρολογίας ΕΚΠΑ Κωνσταντίνος Βουμβουράκης, διευθυντής – υπεύθυνος Τμήματος Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας στο Metropolitan Hospital.
Ο κ. Βουμβουράκης δίνει απαντήσεις στα συχνότερα ερωτήματα για τη νόσο, εξηγώντας μεταξύ άλλων που οφείλεται, με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται και πώς αντιμετωπίζεται.
Τι προκαλεί η σκλήρυνση κατά πλάκας στον οργανισμό;
Στη σκλήρυνση κατά πλάκας το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς απορρυθμίζεται και με διάφορους μηχανισμούς «επιτίθεται» και καταστρέφει τη μυελίνη. Η μυελίνη είναι η λιποειδής ουσία που προστατεύει τα νεύρα και επιτρέπει τη σωστή λειτουργία τους και τη μετάδοση των νευρικών σημάτων που ελέγχουν την κίνηση, την ομιλία και άλλες λειτουργίες.
Καθώς η μυελίνη καταστρέφεται, δημιουργείται ουλώδης ιστός στα νευρικά κύτταρα. Το επακόλουθο είναι να μην δύναται να εκτελεστεί η αντίστοιχη λειτουργία (τα νευρικά σήματα δεν μεταδίδονται σωστά).
Σε ποιες ηλικίες εμφανίζεται;
Εκδηλώνεται συνήθως κατά την αναπαραγωγική ηλικία, δηλαδή μεταξύ των 20-40 ετών. Μπορεί όμως να παρουσιαστεί νωρίτερα ή αργότερα από τις συγκεκριμένες ηλικίες.
Είναι κληρονομική νόσος;
Η σκλήρυνση κατά πλάκας δεν θεωρείται κληρονομική, έχει όμως διαπιστωθεί γενετική επιβάρυνση. Συγκεκριμένα άτομα που έχουν γονέα ή αδελφό με τη νόσο, έχουν πιθανότητα περίπου 1-3% να την εκδηλώσουν.
Στα δίδυμα αδέλφια το ποσοστό αυτό αυξάνεται περίπου στο 30%, αποδίδεται δηλαδή πολυπαραγοντικό αιτιολογικό υπόστρωμα στην παθογένεσή της.
Είναι δε συχνότερη στις γυναίκες (η αναλογία των γυναικών με τη νόσο έναντι των ανδρών είναι 3 προς 2).
Ποιες είναι οι αιτίες της;
Τα αίτια που οδηγούν στην εμφάνισή της παραμένουν άγνωστα. Όπως, όμως, προαναφέρθηκε, θεωρείται πολυπαραγοντική νόσος. Συγκεκριμένα, η γενετική προδιάθεση συμβάλλει στην εμφάνισή της, καθώς υπάρχουν πολλά γονίδια που φαίνεται να είναι ευαίσθητα στην εκδήλωσή της.
Επιπλέον, η έκθεση σε παθογόνους παράγοντες και η ανάπτυξη παθολογικών ανοσολογικών μηχανισμών κατά του κεντρικού νευρικού συστήματος από αόριστα αίτια, επηρεάζουν την εμφάνιση και εξέλιξή της.
Πώς εκδηλώνεται;
Η σκλήρυνση κατά πλάκας έχει τα παρακάτω συμπτώματα:
- Αδυναμία στα χέρια ή στα πόδια
- Μούδιασμα
- Διπλωπία
- Απώλεια όρασης στο ένα (κάθε φορά) μάτι, που συνοδεύεται με πόνο στις κινήσεις του οφθαλμού (οπτική νευρίτιδα)
- Αίσθημα ηλεκτρικού ρεύματος στην πλάτη
- Δυσκολία στο περπάτημα
- Δυσκολία στην ομιλία
- Ίλιγγος
- Κόπωση
- Κνησμός
- Διαταραχές από την ούρηση, την αφόδευση ή τη σεξουαλική λειτουργία
- Προοδευτική νοητική έκπτωση
Σε ποιες μορφές διακρίνεται η νόσος;
Η σκλήρυνση κατά πλάκας χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη τεσσάρων κύριων κλινικών μορφών:
- Την υποτροπιάζουσα
- Την δευτεροπαθή προϊούσα
- Την πρωτοπαθή προϊούσα
- Την προϊούσα-υποτροπιάζουσα μορφή
Τα τελευταία χρόνια έχουν εντοπιστεί επίσης δύο νέες «άτυπες» μορφές που συνδέονται με την αρχική εμφάνιση της νόσου:
- Η πρώτη από αυτές είναι το ακτινολογικά εντοπισμένο σύνδρομο απομυελίνωσης. Μέσω τυχαίου ελέγχου με μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου εντοπίζονται αλλαγές που μοιάζουν με εκείνες της νόσου, χωρίς ωστόσο να παρουσιάζονται κλινικά συμπτώματα ή άλλα ενδεικτικά σημάδια.
- Η δεύτερη μορφή αφορά το κλινικά εντοπισμένο σύνδρομο. Αυτό παρουσιάζει αρχικά ένα ή περισσότερα κλινικά συμπτώματα.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η αρχική κλινική εξέταση είναι απαραίτητη για κάθε ασθενή. Συνήθως απαιτούνται απεικονιστικές εξετάσεις, όπως αξονική και κυρίως μαγνητική τομογραφία, εξετάσεις αίματος και οφθαλμολογική εξέταση με προκλητά δυναμικά ή/και οπτικά πεδία.
Σε πολλές περιπτώσεις, η τελική διάγνωση και επιβεβαίωση της νόσου απαιτεί οσφυονωτιαία παρακέντηση (ΟΝΠ). Η παρακέντηση γίνεται σε νοσοκομείο, με τον ασθενή να παραμένει για νοσηλεία μία ημέρα. Η διαδικασία αυτή διενεργείται αποκλειστικά από νευρολόγο και γίνεται με τοπική αναισθησία. Το υγρό που λαμβάνεται αποστέλλεται για ειδικές αναλύσεις.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Η προσέγγιση της νόσου είναι εξατομικευμένη με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα. Επομένως εστιάζεται και προσαρμόζεται στις ανάγκες κάθε ασθενούς, ο οποίος καλείται να συμμετέχει ενεργά στη λήψη αποφάσεων, γεγονός που υποστηρίζεται από πολλές επιστημονικές έρευνες.
Παλαιότερα οι θεραπείες για τη σκλήρυνση κατά πλάκας επικεντρώνονταν στην ανοσοκαταστολή. Σήμερα, όμως, η πλειονότητα των θεραπειών στοχεύουν στην νοσοτροποποίηση, με λιγότερη έμφαση στην ανοσοκαταστολή. Στόχος είναι η μέγιστη μείωση των υποτροπών και των επιπτώσεων της νόσου στην καθημερινή ζωή του ατόμου, με διατήρηση της ποιότητας ζωής του. Επιπλέον στόχος είναι να μην επηρεάζεται αρνητικά η κύηση (όταν το πάσχον άτομο είναι γυναίκα) και η γονιμότητα του ασθενούς.
Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις συμπεριλαμβάνουν:
- Ενέσιμες υποδόριες ή ενδομυϊκές θεραπείες.
- Θεραπείες που χορηγούνται από το στόμα.
- Θεραπείες με βιολογικούς παράγοντες μονοκλωνικών αντισωμάτων, οι οποίες συνήθως διοχετεύονται μέσω ενδοφλεβικών εγχύσεων.
Σε πολλές περιπτώσεις, συνδυάζονται με συνεδρίες εξειδικευμένης φυσικής ιατρικής αποκατάστασης, ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση των ασθενών και να προληφθούν πιθανές επιπλοκές της νόσου.
Πόσο καλή ποιότητα ζωής μπορούν να έχουν οι ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας;
Η ποιότητα ζωής θα εξαρτηθεί από τα συμπτώματα και το πόσο καλά αντιδρά ο οργανισμός του ασθενούς στη θεραπεία. Αυτή η σπάνια αλλά απρόβλεπτη νόσος μπορεί να αλλάξει πορεία χωρίς καμία προειδοποίηση. Οι περισσότεροι άνθρωποι που πάσχουν από τη νόσο δεν αντιμετωπίζουν σοβαρή αναπηρία και συνεχίζουν κανονικά τη ζωή τους.
Στο Metropolitan Hospital, λειτουργεί το Κέντρο Σκλήρυνσης κατά Πλάκας & Ειδικών Νευρολογικών Νοσημάτων, μια εξειδικευμένη μονάδα που εστιάζει στην περίθαλψη ασθενών με τα παραπάνω νοσήματα. Στο Κέντρο χρησιμοποιούνται οι πιο σύγχρονες θεραπείες που έχουν εγκριθεί διεθνώς, συμπεριλαμβανομένων των νοσοτροποποιητικών και συμπτωματικών θεραπειών. Το προσωπικό του Κέντρου αποτελείται από εξειδικευμένους γιατρούς με πολυετή εμπειρία στην περίθαλψη ασθενών με ΣΚΠ, ενώ είναι ενημερωμένο για τις πιο πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα μέσω της συμμετοχής του σε διεθνή και εθνικά επιστημονικά συνέδρια.
Φωτογραφία: iStock
iatropedia
