Point system για τους οφειλέτες σε εφορία, ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες και οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, με στόχο την αξιολόγηση της πιστοληπτικής τους ικανότητας αλλά και της συναλλακτικής τους συμπεριφοράς, προκειμένου να μπει φρένο στην αύξηση του ιδιωτικού χρέους και να ρυθμιστούν αλά καρτ οι οφειλές, πρόκειται να ενεργοποιήσει η κυβέρνηση, καθώς προχωρά στη σύσταση και λειτουργία της Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης, η νομοθέτηση της οποίας έχει γίνει από το 2022.
Της ΣΙΣΣΥΣ ΣΤΑΥΡΟΠΙΕΡΡΑΚΟΥ – ΠΗΓΗ: Realnews
Η βαθμολόγηση που θα παίρνουν όσοι χρωστούν θα είναι οδηγός για ρυθμίσεις οφειλών, για χορήγηση δανείων, ακόμη και για τυχόν συμμετοχή των επιχειρήσεων σε διάφορους διαγωνισμούς του Δημοσίου, καθώς, όσοι συγκεντρώνουν υψηλό πιστοληπτικό βαθμό, θα έχουν πιο εύκολη πρόσβαση στον δανεισμό και στις ρυθμίσεις των χρεών τους. Επί της ουσίας, πρόκειται για έναν νέο Τειρεσία, που θα παρακολουθεί ηλεκτρονικά όσους χρωστούν σε Δημόσιο και τράπεζες, προκειμένου οι πιστωτές να έχουν πλήρη εικόνα του ύψους του ιδιωτικού χρέους και να μπορούν, αντίστοιχα, να προσαρμόσουν την πολιτική τους. Σύμφωνα με πηγές του οικονομικού επιτελείου, με αυτόν τον τρόπο η χώρα θα αποκτήσει έναν αξιόπιστο μηχανισμό για την παροχή πιστώσεων, αντίστοιχο με αυτούς που λειτουργούν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, που μελλοντικά μπορεί να επιτρέψει ακόμη και ρυθμίσεις αλά καρτ για οφειλές στο Δημόσιο.
Με το ιδιωτικό χρέος να αγγίζει τα 240 δισ. ευρώ, οι προσδοκίες από την ενεργοποίηση της Αρχής αφορούν τη μείωση των επιπέδων των μη εξυπηρετούμενων δανείων και των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς δημόσιους φορείς και τράπεζες, αλλά και την πρόληψη της υπερχρέωσης των ιδιωτών. Παράλληλα, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), το ΚΕΑΟ και οι τράπεζες θα μπορούν να έχουν μια ενιαία εικόνα για το σύνολο των οφειλών ιδιωτών και επιχειρήσεων, ενώ πολίτες και επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιούν το πιστοποιητικό πιστοληπτικής ικανότητας, που θα εκδίδει η ανεξάρτητη Αρχή, ώστε να διαπραγματευτούν τη χορήγηση δανείων.
Βάση δεδομένων
Η ανεξάρτητη Αρχή θα έχει στα χέρια της μια μεγάλη βάση δεδομένων με όλα τα χρέη και τα περιουσιακά στοιχεία των πολιτών, προκειμένου να καθορίζει το «πιστοληπτικό σκορ» κάθε πολίτη ή επιχείρησης που θέλει να δανειστεί ή να εισπράξει χρήματα από το Δημόσιο ή να ρυθμίσει οφειλές.
Ηδη ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός για την κεντρική βάση δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς για χορήγηση πιστοληπτικής βαθμολόγησης στα φυσικά και στα νομικά πρόσωπα σε σχέση με οφειλές τους προς το Δημόσιο. Στη βάση δεδομένων θα αποθηκεύονται γενικές πληροφορίες οφειλών, οικονομικής συμπεριφοράς αλλά και στοιχεία οφειλών των φορέων του Δημοσίου, ενώ θα υπολογίζεται η πιθανότητα αθέτησης πληρωμής μιας οφειλής ή ενός δανείου.
Η πιστοληπτική βαθμολόγηση θα προκύπτει από το πληροφοριακό σύστημα μέσω της επεξεργασίας, με αυτοματοποιημένη διαδικασία, των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς του οφειλέτη, τα οποία θα αντλούνται από τους φορείς του δημόσιου τομέα με τη χρήση αλγορίθμου. Η βαθμολόγηση θα γίνεται με αριθμητική κλίμακα και θα αφορά την τήρηση και την αθέτηση υποχρέωσης έναντι των φορέων του δημόσιου τομέα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Σύνδεση
Το πληροφοριακό σύστημα θα συνδέεται απευθείας με άλλα ηλεκτρονικά συστήματα (δημόσια και ιδιωτικά, όπως η ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε.), με σκοπό την ανταλλαγή βαθμολογιών πιστοληπτικής ικανότητας και τη δημιουργία ενιαίας βαθμολόγησης. Παράλληλα, το επόμενο διάστημα αναμένεται να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός για την επιλογή της διοίκησης της νέας ανεξάρτητης Αρχής. Στη βάση δεδομένων αναμένεται να ενταχθούν στοιχεία:
- Για το ύψος των ληξιπρόθεσμων οφειλών φυσικών και νομικών προσώπων.
- Για τους όρους της κάθε οφειλής.
- Για επιτόκια, προσαυξήσεις, πρόστιμα, διάρκειες αποπληρωμής, εμπράγματες και ενέχυρες εξασφαλίσεις της οφειλής.
- Για καταβολές.
- Για υπόλοιπα οφειλών.
- Για ρυθμίσεις που έχουν γίνει.
- Για την πορεία δικαστικών διενέξεων μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, αναγκαστικές εκτελέσεις κ.λπ., στην περίπτωση που έχουν υπάρξει τέτοιου τύπου κινήσεις.
Υπόχρεοι για την παροχή στοιχείων στη νέα Αρχή θα είναι όλοι οι φορείς του δημόσιου τομέα και οι φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οποίοι, όπως αναφέρει το σχέδιο για τη σύσταση της Αρχής, «υποχρεούνται να εξασφαλίζουν την πρόσβαση ή και να παρέχουν προς την Αρχή έγκαιρα και με ακρίβεια και να επικαιροποιούν ανά μήνα όλα τα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς των οφειλετών, περιλαμβανομένων των πληροφοριών ταυτοποίησης και των γενικών πληροφοριών που τηρούνται στα αρχεία τους για τους οφειλέτες τους για το χρονικό διάστημα των τελευταίων 24 μηνών».
Τα οφέλη
Σύμφωνα με την ηγεσία του οικονομικού επιτελείου και της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, τα αναμενόμενα οφέλη από την υλοποίηση της εν λόγω μεταρρύθμισης είναι τα εξής:
- Σταθεροποίηση και ενίσχυση του οικονομικού περιβάλλοντος και της κοινωνικής συνοχής.
- Εξάλειψη ή σημαντική μείωση της ασύμμετρης πληροφόρησης μεταξύ φορέων του δημόσιου τομέα και ιδιωτικών φορέων για την πιστοληπτική ικανότητα φυσικών και νομικών προσώπων μέσω της πιστοληπτικής βαθμολόγησής τους (credit scoring) σε σχέση με οφειλές τους προς το Δημόσιο.
- Αποτροπή της αύξησης των μη εξυπηρετούμενων και ληξιπρόθεσμων οφειλών προς δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και η πρόληψη της υπερχρέωσης των φυσικών και νομικών προσώπων.
- Περιορισμός του ηθικού κινδύνου (moral hazard) και δημιουργία ενός αξιόπιστου πλαισίου αποτροπής για τους στρατηγικούς κακο- πληρωτές.
- Υπεύθυνος δανεισμός. Ανάπτυξη της κουλτούρας πληρωμών για αποφυγή της υπερχρέωσης φυσικών και νομικών προσώπων.
Η Τράπεζα της Ελλάδος
Σημειώνεται ότι παράλληλα θα δημιουργηθεί Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων (Central Credit Registry) στην Τράπεζα της Ελλάδος, που θα καταγράφει σε λεπτομερή βάση το ιστορικό πληρωμών κάθε μεμονωμένου δανείου που χορηγείται. Προβλέπεται η συνεργασία των δύο μηχανισμών, με τη διαφορά ότι η Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης θα αξιολογεί την πιθανότητα αθέτησης μιας υποχρέωσης και θα χτυπά alert στις περιπτώσεις φορολογουμένων/δανειοληπτών που φαίνεται ότι βρίσκονται σε αδυναμία εξυπηρέτησης των οφειλών τους προς το Δημόσιο και τις τράπεζες.
Η ακτινογραφία του ιδιωτικού χρέους
Tα στοιχεία της ΑΑΔΕ για το πρώτο τετράμηνο του 2024 δείχνουν ότι τα «φρέσκα» ληξιπρόθεσμα χρέη έφτασαν τα 2,924 δισ. ευρώ, ενώ οι φόροι που έμειναν απλήρωτοι ανήλθαν σε 2,607 δισ. ευρώ. Συνολικά, τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς την εφορία έχουν ανέλθει σε 107,057 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 26,326 δισ. ευρώ είναι ανεπίδεκτα είσπραξης, με αποτέλεσμα το καθαρό χρέος να διαμορφώνεται σε 80,731 δισ. ευρώ. Από τους 4.645.591 οφειλέτες, οι 2.112.703 είναι ανοιχτοί σε κατασχέσεις καταθέσεων και περιουσιακών στοιχείων, ενώ σε 1.520.015 οφειλέτες έχουν επιβληθεί αναγκαστικά μέτρα είσπραξης οφειλών. Mέσα σε έναν μήνα, οι φορολογούμενοι με απλήρωτους φόρους εκτοξεύτηκαν στους 4.645.591, από 3.728.114 που ήταν τον Μάρτιο.
Τον Απρίλιο, οι φόροι που δεν πληρώθηκαν ανήλθαν σε 2,6 δισ. ευρώ. Συγκεκριμένα, τον Απρίλιο, μήνα κατά τον οποίο θα έπρεπε να πληρωθεί η πρώτη δόση του ΕΝΦΙΑ, οι οφειλέτες αυξήθηκαν κατά 917.477, ξεπερνώντας τα 4,6 εκατομμύρια. Ταυτόχρονα, αυξάνονται σταθερά τα ληξιπρόθεσμα χρέη στα ασφαλιστικά ταμεία, ξεπερνώντας στο τέλος του 2023 τα 47,5 δισ. ευρώ (από 45,7 δισ. ευρώ έναν χρόνο πριν), όπως δείχνει η τακτική έκθεση του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Εισφορών (ΚΕΑΟ). Οι προσαυξήσεις φαίνεται ότι διογκώνουν το συνολικό χρέος, αφού στο τέλος του 2023 το συνολικό ποσό των 32 δισ. ευρώ σε οφειλές που έχουν ενταχθεί στο ΚΕΑΟ διαμορφώθηκε στα 47.554.036.077 ευρώ (τρέχον υπόλοιπο). Παράλληλα, υπάρχει πλήθος οφειλετών στις χαμηλότερες κλίμακες οφειλών. Οφειλές μέχρι 15.000 ευρώ έχουν 1.711.819 οφειλέτες, έναντι 1.796.462 που ήταν το 2022 (75,49% των οφειλετών). Μεγάλο μέρος του υπολοίπου οφειλών αφορά 95.057 οφειλέτες που έχουν οφειλή από 50.000 έως 100.000 ευρώ (14,05% του τρέχοντος υπολοίπου), ενώ σε αυτή την κατηγορία το 2022 ήταν 94.252 οφειλέτες. Επίσης, το μεγαλύτερο μέρος των οφειλών αφορά 2.641 μεγαλο-οφειλέτες με οφειλές άνω του 1 εκατ. ευρώ έναντι 2.508 το 2022.
Ταυτόχρονα, πάνω από 70 δισ. ευρώ είναι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που διαχειρίζονται οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων (servicers), με βάση τα στοιχεία του α’ τριμήνου του 2024, έναντι 69.466 δισ. ευρώ το προηγούμενο τρίμηνο, ενώ τα υπόλοιπα των δανείων επιχειρήσεων και νοικοκυριών ξεπερνούν τα 116 δισ. ευρώ. Μειωμένα κατά πολύ είναι πλέον ήδη τα «κόκκινα δάνεια» των ελληνικών συστημικών τραπεζών, που υποχώρησαν στα 6,44 δισ. ευρώ συνολικά στο τέλος του 2023, σύμφωνα με στοιχεία του SSM. Η τάση είναι να συνεχίζουν να μειώνονται περαιτέρω, καθώς φέτος θα ολοκληρωθούν και οι τελευταίες πωλήσεις από τις συστημικές τράπεζες και τα οφέλη θα αρχίσουν να γίνονται εμφανή από τα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου που θα ξεκινούν να ανακοινώνουν.
